Steeds meer mensen zijn overgevoelig voor gluten. Hoe kan dat? Wat is ‘gluten’ eigenlijk? En waarom is het voor sommige mensen met een glutenintolerantie nodig om elk spoor van gluten te vermijden, terwijl het bij andere mensen niet zo nauw kijkt? Lees snel verder.
Gluten: een eiwit
Gluten is een eiwit dat van nature voorkomt in tarwe, spelt, gerst, rogge en kamut. Vooral in durum tarwe zit veel gluten. Dit eiwit zorgt voor de stevigheid en elasticiteit van brood en pasta. Zonder gluten zouden deze producten snel gaan scheuren en kruimelen. En je wilt natuurlijk niet dat je boterham in je handen al uit elkaar valt.
Coeliakie
Niet iedereen kan het gluteneiwit goed verdragen. Bij mensen met coeliakie is dit heel duidelijk. Zij krijgen zelfs van het kleinste beetje gluten al maag- en darmklachten. Coeliakie is dan ook de bekendste vorm van glutenintolerantie.
Heb je coeliakie, dan verwart je lichaam het gluteneiwit met een ziekteverwekker. Elk spoor van gluten zorgt er al voor dat je immuunsysteem in de aanval gaat. Het gevolg: elke keer als je gluten binnenkrijgt, voel je je ziek.
Als er in je darmen regelmatig een gevecht tussen het gluteneiwit en je immuunsysteem plaatsvindt, raken je darmen beschadigd. Ze nemen daardoor steeds minder voedingsstoffen op. Gelukkig kan de huisarts met een simpel onderzoek vaststellen of je coeliakie hebt. Met een streng glutenvrij dieet ben je dan al snel van alle klachten af.
Glutensensitiviteit
Deze vorm van glutenintolerantie is niet zo bekend, maar komt toch vaker voor dan coeliakie. Er is sprake van glutensensitiviteit als je geen coeliakie of tarwe allergie hebt, maar wel baat hebt bij een glutenvrij dieet.
Je kunt aan glutensensitiviteit denken bij de volgende symptomen:
- Opgeblazen gevoel
- Buikpijn
- Verstopping of diarree
- Vermoeidheid
- Slechte concentratie
- Huidproblemen
- Gewrichtsklachten
Herken je de symptomen?
Vermoed je dat je glutensensitief bent, stop dan nooit zomaar met gluten. Laat je eerst op coeliakie testen, voordat je gluten gaat vermijden. Als je een tijdje geen gluten meer hebt gegeten, kan coeliakie namelijk niet meer aangetoond worden.
Is coeliakie uitgesloten, dan kun je in overleg met je huisarts gedurende vier weken stoppen met gluten om te kijken hoe je lichaam daarop reageert. Verminderen de symptomen als je geen gluten eet, en komen ze terug als je na vier weken weer gluten eet? Dan heb je mogelijk glutensensitiviteit.
Bij glutensensitiviteit is het niet noodzakelijk om zo’n streng glutenvrij dieet te volgen als bij coeliakie, want de reactie van je lichaam op gluten is veel minder heftig. Gelukkig maar!
Glutenvrij dieet
Steeds meer mensen voelen zich beter bij een glutenvrij dieet. Er kan niet met zekerheid gezegd worden waardoor dat komt, maar het is wel bekend dat de productie van tarwe tussen 2000 en 2010 is verdubbeld. We zijn dus mogelijk veel meer gluten gaan eten dan onze darmen kunnen verwerken.
In een glutenvrij dieet komen helemaal geen producten voor die van tarwe, spelt, gerst, rogge of kamut gemaakt zijn. Rijst, boekweit, quinoa, gierst, amarant, maïs en zuivere(!) haver bevatten geen gluten en kunnen dus wel gegeten worden.
Voorkom tekorten
In het glutenvrije voedingspatroon ontbreken de (graan)producten die veel voedingsvezels, ijzer, vitamine B1 en foliumzuur bevatten. Om geen tekorten op te lopen, is het aan te raden om glutenvrije producten te gebruiken die rijk zijn aan deze voedingsstoffen. Het is altijd goed om een diëtist te raadplegen.
Deze voedingsmiddelen zijn rijk aan voedingsvezels, ijzer, vitamine B1 en foliumzuur:
- Lijnzaad
- Sesamzaad
- Maanzaad
- Zonnebloempitten
- Bruine bonen
- Sojabonen
- Groente
- Fruit
- Gedroogde en geweekte zuidvruchten
- Noten
Lees het etiket
Glutenvrije producten kun je tegenwoordig gelukkig bijna overal kopen. Het internationale ‘glutenvrij’ logo van een doorgestreepte aar garandeert dat een product glutenvrij is. Maar let op: een glutenvrij product is niet per definitie gezond!
Gezonde voeding bestaat zoveel mogelijk uit natuurlijke, onbewerkte voedingsmiddelen. Aan glutenvrij brood worden bijvoorbeeld vaak suiker en E-nummers toegevoegd. En die kun je beter vermijden.
Onze tip: kies voor glutenvrije crackers van een goed merk. Of bak je eigen glutenvrije brood. Zo weet je zeker dat je geen ongezonde stoffen binnenkrijgt. En varieer!
